МӘСҚ әлеуметтік төлемдері бойынша
2024 жылғы қаңтарда Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан (МӘСҚ) 700 мыңнан аса адам жалпы сомасы 75,1 млрд. теңгеге әлеуметтік төлемдер алды, бұл 2023 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 58%-ға артық.
Еңбекке қабілеттілігінен айырылу жағдайына МӘСҚ-дан төленетін әлеуметтік төлем бюджет қаражаты есебінен мүгедектігі бойынша берілетін мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыға қосымша тағайындалады. МӘСҚ-дан тағайындалатын төлем жалпы еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесін 30%-дан 100%-ға дейін медициналық-әлеуметтік сараптама белгілеген кезеңге төленеді және еңбек қызметін жалғастыруына қарамастан жүргізіледі.
2024 жылғы қаңтарда аталған төлемді МӘСҚ-дан 3,8 млрд. теңге сомаға 85,7 мыңнан аса адам алды, бұл 2023 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 31%-ға артық. Тағайындалған төлемнің ай сайынғы орташа мөлшері 57 035 теңгені құрады.
МӘСҚ-дан асыраушысынан айырылуы жағдайына төленетін әлеуметтік төлем міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының асырауында болған тұлғаларға бюджет қаражаты есебінен төленетін асыраушысынан айырылуы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыға қосымша тағайындалады. МӘСҚ-дан тағайындалатын төлем асырауындағылар 18 жасқа толғанға дейін, ал күндізгі оқу нысаны бойынша оқитындарға 23 жасқа толғанға дейін төленеді.
Есепті кезеңде асыраушысынан айырылған 58,7 мың отбасы аталған төлемді МӘСҚ-дан 2,7 млрд. теңге сомасына алды, бұл 2023 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 35%-ға артық. Тағайындалған төлемнің ай сайынғы орташа мөлшері 53 898 теңгені құрады.
МӘСҚ-дан жұмысынан айырылу жағдайына әлеуметтік төлем жүйеге қатысушыға жұмыстан шығу себептеріне қарамастан тағайындалады. Оны тағайындаудың негізгі шарты - жұмыссыз ретінде тіркелу. Тіркелу арқылы қатысушы әлеуметтік төлемді тағайындау құқығына ие болады. Төлем жүйеге қатысу өтіліне байланысты 1 айдан 6 айға дейін тағайындалады. Төлем мөлшері жұмыссыз ретінде тіркелгенге дейінгі соңғы 2 жыл ішінде МӘСҚ-ға әлеуметтік аударымдар жүргізілген орташа айлық табысқа, жүйеге қатысу өтіліне және кірісті алмастыру коэффициентіне (45%) байланысты болады.
2024 жылғы қаңтар айында аталған төлем 5,7 млрд. теңге сомасына жүзеге асырылды, оны 79,1 мың адам алды, бұл 2023 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 2,4 есе көп. Бұл өсім азаматтардың «электрондық үкімет» және «электрондық еңбек биржасы» порталдары, сондай-ақ екінші деңгейлі банктердің мобильді қосымшалары арқылы төлемге өтініштер берудің электрондық нысандарының сұранысқа ие болуымен байланысты. Тағайындалған төлемнің ай сайынғы орташа мөлшері 62 372 теңгені құрады.
Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылған жағдайда төленетін әлеуметтік төлем жүктілігі және босануы бойынша берілген демалыстың барлық күндеріне тағайындалады.
Төлем мөлшері жүктілігі және босануы бойынша уақытша еңбекке жарамсыздық парағы берілгенге дейінгі соңғы 12 ай ішінде МӘСҚ-ға әлеуметтік аударымдар жүргізілген орташа айлық табысқа және еңбекке жарамсыздық күндерінің санына байланысты болады.
Есепті кезеңде аталған біржолғы төлемді 26,8 мың болашақ ана жалпы сомасы 32,1 млрд. теңгеге алды, бұл 2023 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 34 %-ға артық. Тағайындалған төлемнің орташа мөлшері 1 432 030 теңгені құрады.
МӘСҚ-дан бір жарым жасқа дейінгі бала күтіміне байланысты табысынан айырылу жағдайына ай сайынғы әлеуметтік төлем міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға баланың туған күнінен бастап тағайындалады. Төлемнің мөлшері соңғы 2 жылда МӘСҚ-ға әлеуметтік аударымдар жүргізілген орташа айлық табыстың 40%-н құрайды. Екі және одан да көп бала туған жағдайда төлем әр балаға жеке тағайындалады.2024 жылғы қаңтарда бұл төлем 24,6 мың адамға тағайындалды, ай сайынғы орташа мөлшері 78 262 теңгені құрады. Төлем 30,7 млрд. теңге сомасында жүргізілді, бұл 2023 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 2 есе көп.
2024 жылғы қаңтарда бұл төлем 24,6 мың адамға тағайындалды, ай сайынғы орташа мөлшері 78 262 теңгені құрады. Төлем 30,7 млрд. теңге сомасында жүргізілді, бұл 2023 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 2 есе көп.
Осылайша, міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінен қосымша деңгей есебінен жұмыс істейтін азаматтарды әлеуметтік қорғау жұмыс істемейтіндерге қарағанда әлдеқайда жоғары.
ОЦК арқылы тағайындалған әлеуметтік төлемдер бойынша
Соңғы жылдары азаматтар үшін «үйден шықпай» мемлекеттік қызметтерді, яғни проактивті түрде қызметтерды алу кеңінен қолданылуда.
Бұл қызмет мобильді азаматтар базасында (МАБ), ұялы телефон нөмірін тіркеген жағдайда мүмкін болады. МАБ-қа egov.kz веб-порталы арқылы тіркелуге болады.
«Отбасының цифрлық картасы» ақпараттық жүйесі (ОЦК) жұмыс істейді, ол әртүрлі себептермен мемлекеттік қызметтерге өз құқығын іске асырмаған азаматтарды анықтауға мүмкіндік береді, бұл ретте көрсетілетін қызметті беруші мен көрсетілетін қызметті алушы арасындағы диалог азаматтың ұялы телефон нөміріне 1414 байланыс орталығы, яғни онлайн форматта жіберген смс-хабарламалармен алмасу жолымен жүреді.
2024 жылғы қаңтарда ОЦК шеңберінде МӘСҚ-дан әлеуметтік төлемдер алу құқығын 499 азамат жүзеге асырды (жұмысынан айырылу бойынша – 493, 1,5 жылға дейінгі бала күтіміне - 6).